Yatırım fonları; inançlı mülkiyet esasına göre tasarruf sahipleri hesabına portföy yönetim şirketleri tarafından portföy işletmek amacıyla tasarruf sahiplerinden katılma payları karşılığı toplanan para veya diğer varlıklarla iç tüzükile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır. Diğer yandan yatırım fonu, yatırım yapılan sermaye piyasası araçları (hisse senedi, kira sertifikası vb.) ve altın gibi kıymetli madenlerin bütününü ifade etmektedir.
Yatırım fonları; fon karşılığı olan hisse senedi, kira sertifikaları gibi sermaye piyasası araçları ve altın ile diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı, fona ait portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını satın alarak fona katılım sağlar. Tasarruf sahipleri; aracı kuruluşlardan, şirketlerden veya menkul kıymet borsalarından hisse senedi ve kira sertifikası almak suretiyle tasarruflarını değerlendirebilirler. Fakat menkul kıymetlere yatırım yapmak; bilgi ve uzmanlık gerektiren bir alandır.
Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıkları için bunlarla oluşturulan portföylerde gerekli risk dağılımları yapılamayabilir. Bu risk anapara açısından olabileceği gibi, portföyün getirisi açısından da önem arz edebilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kolektif yatırım kuruluşları olarak isimlendirilen yatırım fonları oluşturulmuştur.
Yatırım fonlarının yönetim ilkeleri şunlardır:
Riskin dağıtılması ilkesi
Yatırımın tek bir yatırım aracına yapılmayarak risklerin dağıtılmasına denir. Böylece örneğin hisse senedi, tahvil ve bonoya yatırım yapan bir kişi hisse senetlerinin fiyatının düşmesi sonucu daha az derecede etkilenir.
Profesyonel Yönetim
Belli bir bilgi birikimi gerektiren menkul kıymet piyasasındaki gelişmelerin yakından takip edilmesi gerekmektedir. Bireylerin böyle bir takibi yapmaları ve piyasanın gidişatına göre anlık pozisyon almaları zordur. Yatırım fonları ise birçok yatırımcıdan topladığı parayla oluşturdukları yüksek miktarlı portföyler için gerekli donanıma ve menkul kıymet piyasalarıyla ilgili yetişmiş elemana sahip olabilirler. Bu sayede piyasada gözlemlenen hareketler anlamlandırılarak gerekli işlemler (alım/satım) gerçekleştirilir.
Menkul Kıymet Portföyü İşletmek
Yatırım fonları, temel olarak amaçları menkul kıymet alıp satmak ve bu alım satımlar arasında oluşan müspet farkla bu menkul kıymetlerin kar payları ve faizlerinden gelir sağlamak olan kuruluşlardır.
İnançlı Mülkiyet
Yatırım fonları inançlı mülkiyet esasına dayanır. İnançlı mülkiyet esasına göre fona inançlı olarak fon kurucusu sahiptir. Tasarruf sahipleriyse fonla ilgili işlemleri yapma yetkisini kurucuya verirler. Bu yetki devri fon iç tüzüğü ile olur. Kurucu fonu bu sözleşme çerçevesinde ve tasarruf sahiplerini koruyarak yönetmek zorundadır.
Mal Varlığının Korunması
Fon tüzel kişilik sahibi olmamakla birlikte fonun mal varlığı kurucudan ayrıdır. Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca fon mal varlığı rehin edilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından haczedilemez. Bir başka ifadeyle fon mal varlığının korunması kanunla güvence altına alınmıştır.
Yatırım Fonundan Para Kazanma
Yatırım fonundan 3 şekilde para kazanılabilir:
- Fon sahibi olunan menkul kıymetlerden kâr payı ve faiz geliri elde edilir ve bu gelir portföy değerine yansır.
- Fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Fon, eğer fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Fon, elde edilen sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır.
- Yatırım fonu, eğer fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor ve elinde tutuyorsa bu değer artışı fonun katılma paylarına yansır. Eğer katılma payları satılırsa, ilk ödenilenfiyatın üzerinde bir bedel elde edilir. Yatırımcılar, katılma payını sattıkları takdirde yatırım fonlarının portföyünde o ana kadar gerçekleşmiş olan değer artışlarından kaynaklanan paylarını alırlar.
2020 En İyi Yatırım Fonları
Birikimini en iyi şekilde değerlendirmek isteyenlerin yatırım tercihlerinden biri yatırım fonlarıdır. Devlet tahvilinden hazine bonosuna kadar pek çok farklı yatırım fonu vardır. Geçtiğimiz 5 yıl içerisinde en çok kar sağlayan yatırım fonları şunlardır:
- Gedik Portföy G20 yabancı hisse senedi fonu (GBG): Yüzde 162
- Kare Portföy döviz fonu (KUB): Yüzde 171
- Ak Portföy yabancı hisse senedi fonu (AOY): Yüzde 188
- Yapı Kredi Portföy yabancı teknoloji hisse senedi fonu (YAY): Yüzde 209
- İş Portföy BİST teknoloji ağırlıklı fon (TTE): Yüzde 237
- Ak Portföy Amerika hisse senedi fonu (AFA): Yüzde 252
